Kilka słów o Braczu
Wydawać by się mogło, że historia słonecznej dalmatyńskiej wyspy będzie mniej atrakcyjna niż jej plaże, restauracje i obecna atmosfera, nic jednak bardziej mylnego. Wyspa była świadkiem wielu zmian władz oraz wpływów, była też terenem zmagań wielu wojen.
Zbiorowości ludzkie istniały na wyspie jeszcze w paleolicie – dowodzą tego badania archeologiczne z jaskini Kopačina między Supetarem a Donjim Humcem. Później, w epoce brązu i żelaza, wyspa była zamieszkana przez Ilirów, którzy żyli głównie w głębi wyspy i po których zachowały się liczne ruiny. Te najbardziej znane to Rat w pobliżu Ložišća, Velo Gračišće w Selca i Koštilo niedaleko miejscowości Bol.
W 9 rne tereny zostały najechane przez Rzymian. Po długiej walce z Delmatima, Rzymianom udało się pokonać miejscową ludność. W efekcie założona została prowincja Dalmacja, której stolicą była Salona, czyli dzisiejsze miasto Solin. Prawdopodobnie ze względu na niewielka odległość wyspy od Salony, na Braču nie zostało założone żadne większe miasto, jednakże dowody rzymskiej obecności istnieją na całej wyspie, w tym villae rusticae, zbiorniki wody, łaźnie, koryta dla zwierząt, prasy do wina i oleju, sarkofagi, pozostałości przystani – Bol, Splitska, zatoka Lovrecina).
Największe znaczenie dla wyspy miało jednak kamieniarstwo. Bogate warstwy wapienia sprzyjały rozwojowi tego rzemiosła, o czym świadczą zabytki w różnych miastach, również poza wyspą (Salona, Aspalathos). Najważniejsze kamieniołomy z tamtego okresu to Plate, Stražišće i Rasohe, znajdujące się pomiędzy miasteczkami Splitska i Skrip. Jedną z najbardziej znanych dzieł architektonicznych wykonanych z tego budulca jest pałac Dioklecjana w Splicie. Kamień ze wspomnianych kamieniołomów był transportowany do portu w Splitskiej i następnie na teren budowy. W tym samym czasie na wyspie rozwinęło się rolnictwo oraz produkcja oliwy i wina.
Po zniszczeniu przez Awarów i Słowian miasta Salona, wyspa Brač stała się schroniskiem dla dezerterów. Niedługo potem Słowianie zaczęli osiedlać się na wyspie. Legendy mówią, że uciekinierzy z miasta założyli osadę Škrip, miasteczko jest jednakże starsze. W tym okresie Brač był pod panowaniem Bizancjum.
W XII wieku Chorwacja wraz z dalmatyńskimi miastami została włączona do Węgier ale Brač długo jeszcze zachował polityczną niezależność. Od 1268 do 1357 mieszkańcy wyspy Brač uznawali panowanie Wenecji a następnie władz węgiersko-chorwackich, zachowując swój odrębny samorząd i stare przywileje.
Na wyspie rozwinął się odrębny zarząd administracyjny z własną strukturą, służbami i przepisami. Spośród szlachty wyspiarskiej wybierany był wójt. Urzędowym językiem na wyspie była łacina, natomiast językiem którym posługiwano się na co dzień był język chorwacki. Pismem była chorwacka cyrylica, którą napisana została “Povaljska listina” (1184r), najstarszy i najważniejszy średniowieczny dokument wyspy Brač.
W 1420 roku rozpoczęło się panowanie władz Weneckich w całej Dalmacji, za wyjątkiem republiki Dubrownickiej. Republika Wenecka ustanowiła własny zarząd wyspy.
Średniowieczni mieszkańcy wyspy zajmowali się głównie hodowlą zwierząt, leśnictwem, rolnictwem, rybołówstwem, oraz obróbką kamienia i jego handlem. Przez cztery stulecia wyspa Brač była pod władzami Wenecji (1420-1797).
W XVII i XVIII wieku Imperium Osmańskie sukcesywnie podbijało Bośnię, uciekinierzy wojenni zajmowali względnie bezpieczne tereny Dalmacji, która to w tym czasie dostała się pod panowanie Monarchii Habsburskiej. w tym wyspy, m.in. Brač. Wtedy też rozpoczął się proces przemieszczania się ludności z głębi wyspy na wybrzeże. Powstało wiele nowych osad jak Bol, Milna, Postira, Povlja, Pučišća, Splitska, Sumartin, Supetar oraz Sutivan. Kolebką nauki i kultury były klasztory Povlja, Pučišća, Sumartin czy Bol oraz pustelnia w Blaca, Dračeva luka i inne.
XVIII wiek to przejście najpierw spod panowania Weneckiego pod panowanie Monarchii habsburskiej zgodnie z ugodą z Francją Napoleona a następnie na rok pod władzę samej Francji. W 1807 roku książę-biskup Piotr I Petrović-Niegosz, przy pomocy rosyjskiej floty, odzyskał wyspę. W 1815, po upadku Francji, decyzją Kongresu Wiedeńskiego wyspa wróciła pod Austrowęgierskie panowanie. Brač stał się częścią Krajów Korony Świętego Stefana w roku 1867. Po upadku Monarchii Austrowęgierskiej w 1918 roku wyspa, wraz z resztą Dalmacji została częścią Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, przemianowanym w 1929 na Jugosławię.
W 1939r. utworzona została Banowina Chorwacji, w skład której weszła Dalmacja a wraz z nią i Brač. Po rozpadzie państwa jugosłowiańskiego w kwietniu 1941r. wyspa weszła w skład Niezależnego Państwa Chorwackiego.
Rok 1941 to również okupacja wyspy przez wojska włoskie. W miasteczkach zorganizowane zostały komisje Wyzwolenia Narodowego mające prowadzić walkę z okupantem. Wysoka skuteczność tych działań doprowadziła do aresztowań i egzekucji ludności wyspy, w tym mieszkańców miast Selca, Novo Selo, Gornji Humac, Pražnica, Pučišća, Dracevica, Bol. Miasteczko Selca zostało doszczętnie spalone.
Po kapitulacji Włoch, jesienią 1943r miejscowa ludność rozbroiła włoską armię i uwolniła wyspę na kilka miesięcy aż do czasu przybycia Ustašy. W styczniu 1944 roku hitlerowskie Niemcy, w konsekwencji akcji desantowej z Vis na Brač 1800 żołnierzy, przejęli kontrolę nad wyspą. W czerwcu 1944 roku rozpoczął się desant wojsk alianckich z wyspy Vis na Brač. Do 18. lipca 1944 roku cała wyspa została odbita i wyzwolona spod panowania niemieckiego.
Latem 1991r Chorwacja została zaatakowana przez wojska jugosłowiańskie. Mieszkańcy wyspy zorganizowali jednostki obronne i bronili się przed atakami okrętów które 14 i 15 października 1991 r ostrzeliwały zachodnią część wyspy (okolice miasteczka Milna, część kanału pomiędzy wyspą a Splitem oraz Split). Śmierć poniósł jeden młody obrońca z wyspy. Obrońcy Brača zestrzelili 2 samoloty armii jugosłowiańskiej. Po wojnie, wyspa została włączona do splicko-dalmatyńskiej żupanii (chorwacki odpowiednik polskiego województwa). Brač jest obecnie podzielony administracyjnie na miejską gminę Supetar oraz gminy: Milna, Sutivan, Nerezišća, Postira, Bol, Pučišća i Selca.